DNA nedir, nerede bulunur?
DNA nedir, nerede bulunur?:
DNA "Deoksi Ribo Nükleik Asit" isimli bir tür molekül
grubunun kısaltılmış isimidir.DNA'nın çift zincirli ip merdivene
benzediğinden bahsetmiştik(Bkz.Önsoz,Sekil-1).Çift zincirli
yapıdaki DNA zinciri oldukça uzun bir zincirdir.Bu zincir
hücre içindeki özel enzimler ve proteinler aracılığı
ile paketlenir.
Nasılki uzun bir ipi makaraya düzenli bir şekilde sarıyorsanız,
hücrede buna benzer bir mekanizma ile DNA yı paketleyerek
çekirdeğinin (Nukleus) içine yerleştirir.DNA her
hücrede bulunur.Örneğin şu an ekrana bakan
gözlerinizdeki her hücrenin içinde DNA zinciri
paketlenmiş bir vaziyette yerleşik olarak bulunur.Veyahut klavyeyi
kullanan ellerinizdeki herbir hücrenin içerisinde ayrı ayrı
DNA molekülü bulunur.Böbreklerinizin hücrelerinde,
karaciğerinizin hücrelerinde, kemik hücrelerinizde kısacası
vücudunuzdaki her hücrede DNA molekülü mevcuttur.
DNA uzun bir zincir olmasına karşılık üzerindeki baz sıraları bir
düzen içerisinde taksim edilmiştir. Taksim edilen bu baz
gruplarına ise" Gen "denir.Mesela bir canlının DNA zincirinde
15.000.000 adet baz(Nukleotid) dizisi olsun ve bu baz dizileri 1000 '
er adet olmak üzere 15 gruba ayrılmış olsun.İşte bu 15 tane grubun
her biri birer "gen" dir.İnsan hücresinde ise yaklaşık olarak 3
milyar adet gen bulunur.Tabii her genin içinde binlerce
nükleotid dizisi vardır.
Bir canlının bütün karakterleri ise DNA daki genlerde
saklıdır.Bu genlerin nasıl olupta bir canlıyı meydana getirdiğine
ilerleyen bölümlerde deyineceğiz.
Yukarıdaki DNA zincirine bakacak olursanız a,t,g ve c olmak üzere
4 farklı bazın birbirleriyle karşı karşıya gelerek bağlandığını
görürsünüz.Bu bağlanmalar belirli bir düzene
göre yapılır. "a=adenin","t=timin","g=guanin" ve "c=sitozin"
bazları arasında adenin bazı yanlızca timin ile guanin bazı ise
yanlızca sitozin(c) ile bağ yapar.Bunun nedeni ise oldukça
ilginçtir.
Adenin ve Guanin bazları yapısal olarak büyük boylu
moleküllerdir.Timin ve Sitozin ise küçük boylu
moleküllerdir.Adenin ve timin bazlarını bir futbol topu, guanin ve
sitozin bazlarını ise tenis topu olarak düşünebilirsiniz.
Eger adenin bazının karşısına timin değilde guanin gelseydi heliks
yapısının düzgün ilerlemesi mümkün
olmayacaktı.Fakat DNA da küçük bazlara karşı
büyük bazların gelmesiyle aradaki mesafenin her noktada sabit
olması sağlanmıştır. DNA nın yapısı bazların bu şekilde ardı ardına
sıralanmasıyla uzayıp gider.Aşağıdaki şekilde ise bazların sıralanışı
biraz daha anlaşılır bir şekilde görülmektedir.
Eminizki bazların DNA üzerinde bu şekilde sıralanmasının,
canlılığın "şifresi" ile ne ilgisi olduğunu merak ediyorsunuzdur.Az
öncede belirttiğimiz gibi bu şifrelerin bir canlı organizmayi
nasıl meydana getirdiğini şimdi açıklayacağız.
DNA daki şifrelerden canlı bir organizmanın meydana gelmesi, aslında
hücre içinde oldukça karmaşık bir dizi işlem
neticesinde meyadana gelir.Fakat yazımızda bu işlemleri en kaba haliyle
ele aldık.
DNA daki şifrelerin deşifre olup organizmayı meydana getirmesi aşama aşama meydana gelmektedir.Bu aşamalar ise sırasıyla ;
1-) DNA dan RNA sentezi (Transkripsiyon)
2-) RNA dan protein sentezi (Translasyon)
3-) Proteini üretilen hücrenin farklılaşması (Morfogenez)
Şimdi bu aşamaları teker teker ele alarak yanlızca bir DNA
molekülünden devasal bir canlının nasıl mükemmel bir
şekilde meydana geldiğini öğrenelim.
Konu: DNA nedir, nerede bulunur? 
Çarş. Nis. 29, 2009 6:31 pm