ÖRNEK 1:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Çalışma yaşamınızda bu tür güçlüklerle sık sık karşılaşacaksınız.
B) Bizim için önemli olan, görevinizi en iyi biçimde yerine getirmenizdir.
C) Bir sorunla karşılaştığınızda bizlerden yardım isteyebilirsiniz.
D) Bu, sizlere verebileceğimiz en önemli ödül en önemli hedeftir.
E) Bu işte de başarılı olacağınızdan hiç kuşkumuz yoktur.
(ÖSS 1999)
ÇÖZÜM 1:
“Bu sizlere verebileceğimiz en önemli ödül, en önemli hedeftir.” cümlesinde verebileceğimiz sıfatı hem ödülü hem de hedefi niteliyor. “Verebileceğimiz ödül” denebilir; ama “verebileceğimiz hedef”
denemez. Cümlenin doğru biçimi şöyle olmalıydı:“Bu sizlere verebileceğimiz en önemli ödül, gösterebilece
ğimiz en önemli hedeftir.”
Yanıt: D
ÖRNEK 2:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Sözlerime verdiğiniz değer ve saygı için size teşekkür ederim.
B) Kitaplarıma gösterdiğiniz ilgi gözlerimi yaşarttı.
C) Dostluğunuza hep gereksinim duydum, önem verdim.
D) Herkes saygı ve sevgiyi sanırım benim kadar hak eder.
E) Özgün yapıtlar eninde sonunda hak ettiği ilgiyi görür.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 2:
A seçeneğinde “verdiğiniz” sözcüğü “değer ve saygı” sözcüklerinin sıfatıdır. “Verdiğiniz değer”
olur; ancak “verdiğiniz saygı” olmaz. Saygı sözcüğünden önce “gösterdiğiniz” getirilerek bu yanlış
düzeltilebilir.
Yanıt: A
ÖRNEK 3:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Medyanın şişirdiği haberleri bilirsiniz.
B) Her yönetici, kendinden önce, yönettiği kişileri düşünmeli.
C) Bu adam deneyimsizliğin ağırlığını koyduğu bir yöneticiydi.
D) Her insanın yönetme yeteneği olmayabilir.
E) Yönetmeye kalkışan insan, yeteneklerini gözden geçirmeli.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 3:
C seçeneğinde “Deneyimsizlik” olumsuz bir sözcüktür. “ağırlığını koymak” olumlu bir yargıdır. Bu
cümlenin anl***** uygun olarak ”deneyimsizliğin ağır bastığı” denmeliydi.
Yanıt: C
ÖRNEK 4:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Makinenizi, arkadaki açma – kapama düğmesine basarak kapatmanız gerekmektedir.
B) Daha fazla bilgi edinmek için yetkili satıcınıza başvurabilirsiniz.
C) Bilgisayarınızın bozuk olup olmadığını öğrenebilmek için onu bir teknisyene göstermelisiniz.
D) Bu bölümde, bilgisayarınızı nasıl kuracağınız ve nasıl kullanacağınız açıklanmaktadır.
E) Bu kılavuzda sizi belli türdeki bilgilere uyarmak için bazı özel işaretler kullanılmıştır.
(ÖSS 1999)
ÇÖZÜM 4:
E seçeneğinde “bilgilerle” olması gereken sözcük yanlışlıkla “bilgilere” biçiminde kullanılmıştır.
Yanıt: E
ÖRNEK 5:
Menemen ile İzmir arasındaki bulunan karayolunda rastlamıştı ona.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilir?
A) “ona” sözcüğü cümlenin başına getirilerek
B) “arasındaki” sözcüğü cümleden çıkarılarak
C) “bulunan” sözcüğü cümleden çıkarılarak
D) “rastlamıştı” yerine “kavuşmuştu” sözcüğü getirilerek
E) “bulunan” yerine “mevcut” sözcüğü getirilerek
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 5:
“Menemen ile İzmir arasındaki bulunan karayolunda rastlamıştı ona.” cümlesinde “bulunan” sözcüğü ile “–ki” eki aynı anlamlıdır. Birinin cümleden çıkarılması gerekir.
Yanıt: C
ÖRNEK 6:
Bunun nedeni yaşamın artık insanları bencilleştirmesindendir.
Bu cümlenin anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir?
A) “Bunun nedeni” yerine “Bunun sebebi” getirilerek
B) “yaşamın” yerine “hayatın” getirilerek
C) “bunun” sözcüğü cümleden çıkarılarak
D) “artık” sözcüğü cümleden çıkarılarak
E) “bencilleştirmesindendir” yerine “bencilleştirmesidir” getirilerek
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 6:
“Bunun nedeni yaşamın artık insanları bencilleştirmesindendir.” cümlesindeki “bencilleştirilmesindendi r.”
sözcüğündeki “–den” ekiyle “neden” sözcüğü aynı anlamlı olduğu için “–den” ekinin atılması gerekir.
Yanıt: E
ÖRNEK 7:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Ozan, 1940 yıllarında yeni şiirimizin başta gelen adlarından biriydi.
B) O, 1946 yılında düzenlenen bir yarışmada birinci olmuştu.
C) Aradan yıllar geçmesine karşın şiir anlayışında bir değişiklik olmadı.
D) Onun ilgi çekici yanlarından biri de konuları abartarak anlatmasıdır.
E) Toplumsal ve bireysel olaylara, yan tutmadan bakar.
(ÖSS 2000)
ÇÖZÜM 7:
1940 yılı bir yıl olduğu için “1940 yıllarında” denmez. Ya 1940 yılında ya da 1940’lı yıllarda denmeliydi.
Yanıt: A
ÖRNEK 8:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Birçok konularda aynı görüşü paylaşıyorduk.
B) Çocukların eğitimi önemsenmeli ve onlara yardımcı olunmalı.
C) Çalışmaktan elleri şişmişti.
D) Kitaplarını çok sever ve onlara gözü gibi bakardı.
E) Ona her zaman güvenmiş ve onu sevmiştim.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 8:
“Birçok konularda” tamlamasında “birçok” çokluk anlamı kattığı için bu sözcüğün tamamladığı ad çoğul eki (–ler) almamalı. Doğrusu “birçok konuda” olmalıdır.
Yanıt: A
ÖRNEK 9:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Yaşam şiirlerde bugün bir başka güzel.
B) Taşradan sonra İstanbul onda değişik düşler uyandıramıyordu.
C) Bu öyküyü, aşağı yukarı dört yıl önce okumuştum.
D) Orada her bitiş bir yolculuk sayılırdı.
E) Aramada kaçak doldurulan binlerce plak ve kasetlere el kondu.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 9:
“binlerce plak ve kasetlere” sözünde “ve” ile bağlanan sözcüklerden ikinciye gelen ekler birincinin
de ekleri olduğundan söz şöyle olur: binlerce kasetlere ve plaklara” oysa binlerce sözcüğü çokluk
anlamı kattığı için “kasetler ve plaklar” sözcükleri “–ler” ekini almamalı.
Yanıt: E
ÖRNEK 10:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Uzun süre ayakta kalabilmesi için bu yapı, neme dayanıklı cam, kireç ve tuğla tozundan oluşan harçla yapılmıştır.
B) Bir kamu kuruluşuna ait sevimli konukevinin önünde fotoğraf çektirdikten sonra oradan ayrıldık.
C) Oraya gitmeye karar verirseniz, bu gezi için en az iki gün ayırmanız gerekir.
D) Her sabah erkenden kalkarak açık havada yürüyüş yapmanın kalp sağlığını olumlu yönde etkilediğini öğrendik.
E) Adaylar yirmi beş yaşından büyük olmalı ve sağlık kontrolünden geçmiş olması gerektiğini söyledi.
(ÖSS 2001)
ÇÖZÜM 10:
E seçeneğinde yüklemlerin uyumsuzluğundan kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. “ve” bağlacından önceki bölüm “Adayların yirmi beş yaşından büyük olması” olmalıydı.
Yanıt: E
ÖRNEK 11:Aşağıdakilerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Sen, ben seni görmeden önce de, sonra da hep vardın.
B) Yaşanmış sandıklarımız bile bu kavgalarda hırpalandı.
C) Ben zaten hiçbir şey beceremedim, iç yangını anılar yaratmaktan başka.
D) Güneş, sokak başında bekliyordu beni.
E) Her anlatım, yaşamın değil, ölümün karikatür öykülemesi olacak.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 11:
“Ben seni görmeden önce vardın” denir; ama “görmeden sonra vardın” denemez. Cümlenin doğru
biçimi şöyle olmalı: “Ben seni görmeden önce de vardın, gördükten sonra da olacaksın.”
Yanıt: A
ÖRNEK 12:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Adam bu seçimi kazanmadıktan sonra depresyona girer.
B) Beni eve bıraktıktan sonra okula gidersin.
C) Birkaç bale izledikten sonra diğer tiyatrolar bana renksiz göründü.
D) Sen gelmeden önce her şeyi hazırlarım.
E) O beni düşünmedikten sonra ben onu niçin düşüneyim?
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 12:
A seçeneğinde “kazanmadıktan sonra” bozukluğa neden olmuştur. Bu sözler yerine “kazanmazsa”
ya da “kazanmayınca” getirilmeli.
Yanıt: A
ÖRNEK 13:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Bu anlaşmazlıkların giderilmesi için zamana gerek var.
B) Bu konunun, öncelikle ve ayrıntılı bir biçimde ele alınması gerekiyor.
C) Üyeler, onunla ilgili görüşlerini daha sonra açıklayacaklarını belirttiler.
D) Mimar ya da mimarlıkla ilgileniyorsanız bu kitabı okuyun.
E) Herkesin yaşamında birtakım sorunlar olduğunu hepimiz biliriz.
(ÖSS 2001)
ÇÖZÜM 13:
Cümle “Mimarsanız ya da mimarlıkla ilgileniyorsanız” biçiminde olmalıdır.
Yanıt: D
ÖRNEK 14:
Şirketlerimizle geziye gelenlerin ilerde ve geride kalmalarını önlemeye çalışıyoruz.
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) “ile” edatının anlamca yanlış kullanılması
B) Gereksiz bağlaç kullanılması
C) Sıfatın arkasındaki adın düşmesinin açıklığı bozması
D) Sözcüklerin anlamca uygun olmayan yüklemlere bağlanması
E) Kullanılan eylem ve eylemsilerin farklı çatı özellikleri taşıması
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 14:
Örnek cümlede “kalmalarını” sözcüğü “geride” sözcüğüne uygun düştüğü halde “ilerde” sözcüğüne
uygun düşmüyor. “ilerde” sözcüğü yerine “ileri geçmelerini” getirilerek cümle değiştirilebilir.
Yanıt: D
ÖRNEK 15:
(I) Cuma akşamları iş çıkışı daha rahat oluyorum.
(II) Ertesi günün tatil oluşu yaratıyor bu rahatlığı.
(III) O akşamı gönlümce geçirme özgürlüğüne sahip olduğumu düşünürüm.
(IV) Evdekiler de benim duygularıma ortak olur çoğu kez.
(V) Yüzlerde tatilin rahatlığı ve bir bayram havası kaplar ortalığı.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) I. B) II. C) III.
D) IV. E) V.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 15:
V. cümlede “yüzlerde tatilin rahatlığı” sözleri “kaplar” yüklemine bağlanamayacağı için bu sözlerin sonuna “olur” yüklemi getirilmelidir.
Yanıt: E
ÖRNEK 16:
O kurumda eğitim görmüş herkes, saygılı, hoşgörülü ve esnek olmak gibi çok önemli erdemler kazanmışlardır.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Gereksiz yere sıfat kullanılmasından
B) Gereksiz yere bağlaç kullanılmasından
C) Yükleme ekfiil getirilmesinden
D) Öznenin sözcük öbeği olmasından
E) Özne-yüklem uyuşmazlığından
(ÖSS 2000)
ÇÖZÜM 16:
Cümlenin özne ve yüklemini bulalım.
“O kurumda eğitim görmüş herkes …… kazanmışlardır. “
Özne Yüklem
“herkes kazanmışlardır” denmez. Doğrusu, “herkes kazanmıştır.” olmalıydı.
Belgisiz zamirlerin özne olduğu cümlelerde yüklem tekil olmalı.
Yanıt: E
ÖRNEK 17:
Aşağıdakilerden hangisinde özne-yüklem uygunluğu yönünden yanlış bir kullanım vardır?
A) Birçoğu sınav bitmeden önce sınavdan çıktılar.
B) Artık mevsimler değişir oldu.
C) İnsanlar birbirlerine destek olmalıdır.
D) Üç kişi, birden ayağa kalktı.
E) Sen de yolculuğa çıkıyor musun?
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 17:
Herkes, tümü, birçoğu… sözcükleri özne olduğunda yüklem tekil olmalıdır.
A seçeneğinde özne “birçoğu” olduğu için yüklem tekil (çıktı) olmalı.
Yanıt: A
ÖRNEK 18:
Çatılar, bacaların üzerindeki leylek yuvalarına varıncaya kadar bembeyazdılar.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerden hangisiyle giderilir?
A) “Çatılar” sözcüğündeki “-ler” eki atılarak
B) “varıncaya” sözcüğü yerine “gelinceye” sözcüğü getirilerek
C) “üzerindeki” sözcüğünden sonra “bulunan” sözcüğü getirilerek
D) “bembeyazdılar” sözcüğündeki “-ler” eki atılarak
E) “kadar” sözcüğü yerine “değin” sözcüğü getirilerek
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 18:
İnsan dışı varlıklar çoğul özne olduğunda yüklem tekil olur.
Örnek cümlede özne “çatılar”, çoğul olduğuna göre yüklem tekil “bembeyazdı” olmalı.
Yanıt: D
ÖRNEK 19:
“Her ne kadar şehir dışına taşınmışsa bile beklenen rahatlığa kavuşulamamıştır.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için aşağıdaki değişikliklerin hangisi yapılmalıdır?
A) “kavuşulamamıştır” yerine “ulaşılamamıştır” sözcüğü getirilmelidir.
B) “taşınmışsa” yerine ” taşınsa” sözcüğü getirilmelidir.
C) “beklenen” yerine “beklediğimiz” sözcüğü getirilmelidir.
D) “taşınmışsa bile” yerine “taşınılmışsa da” sözü getirilmelidir.
E) “bile” den sonra “nasılsa” sözcüğü getirilmelidir.
(ÖYS 1990)
ÇÖZÜM 19:
Bir cümlede birden çok eylem ve eylemsi varsa ya hepsi etken ya da hepsi edilgen olmalı. Bu cümlede
“taşınmışsa” yüklemi etken, yani öznesi var; “beklenen ve kavuşulamamıştır” yüklemleri edilgen
olduğu için cümle bozuktur. “Taşınmışsa” yüklemi edilgen (taşınılmışsa) yapıldığında cümledeki
bozukluk giderilir.
Yanıt: D
ÖRNEK 20:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu yoktur?
A) Sahil yolunun kenarındaki iki katlı ev tamamlayıp satışa sunuldu.
B) Sahil yolunun kenarındaki iki katlı ev tamamlanıp satışa sundu.
C) Sahil yolunun kenarındaki iki katlı ev tamamlayarak satışa sunuldu.
D) Sahil yolunun kenarındaki iki katlı ev tamamlayıp da satışa sunuldu.
E) Sahil yolunun kenarındaki iki katlı ev tamamlanıp satışa sunuldu.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 20:
E seçeneğindeki yüklemlerin ikisi de edilgen olduğu için yanıt E’dir. Diğer seçeneklerde yüklemlerden biri etken biri edilgen olduğu için cümlelerde anlatım bozukluğu vardır.
Yanıt: E
ÖRNEK 21:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Olaylar birkaç saat içinde yatışırsa buradan ayrılabiliriz.
B) O beklediğimizden önce döndüğünden onu alanda karşılayamadık.
C) Sözlerime dikkat edilseydi bu hataları yapmazdınız.
D) Tuhaf davranılırsa adam bir gariplik olduğunu anlayacaktır.
E) Olaylara şimdi karışırsam olaylar bizim aleyhimize döner.
(Kavram Dershaneleri Sorusu)
ÇÖZÜM 21:
C seçeneğinde “edilseydi” yüklemi edilgen, “yapmazdınız” yüklemi etken olduğu için cümlede dil
yanlışı var. Ya ilk yüklem “etseydiniz” olmalı ya da ikinci yüklem” yapılmazdı” olmalı.
Yanıt: C
Konu: Anlatım Bozuklukları Çözümlü Sorular 
Paz Kas. 15, 2009 9:53 pm